ว่าด้วยสีมา และการถอนสีมา

สีมา แปลว่า เขต หรือ แดน

สีมานั้น มีอยู่ ๒ ประเภท คือ

     ๑.  พัทธสีมา คือ เขตที่สงฆ์กำหนดเอาเอง แปลว่า แดนที่ผูก
     ๒.  อพัทธสีมา คือ เขตที่เขากำหนดไว้ตามปกติของบ้านเมือง แปลว่า แดนไม่ได้ผูก

นิมิต หรือ วัตถุที่ใช้เป็นเครื่องหมายเขตแห่งสีมา มี ๘ ชนิด คือ

     ๑.  ภูเขา  หรือ ปพฺพโต
     ๒.  ศิลา  หรือ ปาสาโณ
     ๓.  ป่าไม้  หรือ วนํ
     ๔.  ต้นไม้  หรือ รุกฺโข
     ๕.  จอมปลวก หรือ วมฺมิโก
     ๖.  หนทาง  หรือ มคฺโค
     ๗.  แม่น้ำ  คูน้ำ หรือ นที
     ๘.  สระน้ำ หนองน้ำ หรือ อุทกํ

พัทธสีมา ๓ ชนิด(แต่ตามคัมภีร์มหาวรรคมี ๔ ชนิด) คือ

     ๑.  ขัณฑสีมา  คือ สีมาผูกเฉพาะโรงอุโบสถ
     ๒.  มหาสีมา  คือ  สีมาผูกรอบวัด
     ๓.  สีมาสองชั้น  คือ  สีมาที่มีขัณฑสีมาอยู่ภายในมหาสีมา
     ๔.  นทีปารสีมา  คือ สีมาที่สมมติคร่อมฝั่งน้ำ

อพัทธสีมา  ๓ ชนิด (หากนับสีมาสังกระเข้าด้วยมี  ๔ ชนิด) คือ

     ๑.  คามสีมา  แดนบ้านที่ฝ่ายอาณาจักรจัดไว้
     ๒.  สัตตัพภันตรสีมา  เขตที่สงฆ์กำหนดขึ้นในป่าชั่ว ๗ อัพภันดร
     ๓.  อุทกุกเขปสีมา เขตแห่งสามัคคีชั่ววักน้ำสาด
     ๔.  สีมาสังกระ  สีมาที่คาบเกี่ยวปะปนกัน

สีมาสังกระ คือ การสมมติสีมาคาบเกี่ยวกัน เช่น การสมมติสีมาใหม่คาบเกี่ยวกับสีมาเดิม
แต่สงฆ์ไม่รู้ว่าเป็นสีมาเดิม ทั้งไม่ได้ทำการสวดถอนก่อน สีมาใหม่ที่สมมติขึ้นนั้นย่อมวิบัติใช้ไม่ได้

การสวดถอนสีมา

การสวดถอนสีมา คือ พิธีกรรมทางศาสนาของพระสงฆ์ที่ทำขึ้นเพื่อยกเลิกสถานะของสีมาเดิม (พัทธสีมา) ที่เคยกำหนดไว้ โดยปกติแล้วจะทำในกรณีที่:

• ต้องการสร้างอุโบสถหลังใหม่: ตามธรรมเนียมแล้ว วัดหนึ่งจะมีอุโบสถได้เพียงหลังเดียว ดังนั้น ก่อนจะสร้างอุโบสถหลังใหม่ จึงต้องทำพิธีถอนสีมาของอุโบสถหลังเดิมเสียก่อน
• สีมาเดิมชำรุดทรุดโทรม: หากสีมาเดิมมีสภาพไม่เหมาะสมแก่การประกอบพิธีสงฆ์ อาจต้องทำพิธีถอนสีมาเพื่อกำหนดสีมาใหม่

ความเชื่อเกี่ยวกับการสวดถอนสีมา:

• การปลดปล่อยสิ่งไม่ดี: บางคนเชื่อว่าการสวดถอนสีมาเป็นการปลดปล่อยสิ่งไม่ดีหรืออัปมงคลออกจากพื้นที่
• การเริ่มต้นใหม่: การถอนสีมาอาจถูกมองว่าเป็นการเริ่มต้นใหม่ หรือการเตรียมพื้นที่ให้พร้อมสำหรับการสร้างสิ่งใหม่ที่ดีกว่า

พิธีกรรมการสวดถอนสีมา:

พิธีการสวดถอนสีมามีรายละเอียดค่อนข้างซับซ้อน โดยทั่วไปจะมีขั้นตอนดังนี้:

1. เตรียมสถานที่: จัดเตรียมสถานที่สำหรับทำพิธี เช่น บริเวณอุโบสถหลังเดิม
2. นิมนต์พระสงฆ์: นิมนต์พระสงฆ์จำนวน 20 รูป หรือมากกว่านั้น มาร่วมทำพิธี
3. สวดถอนสีมา: พระสงฆ์จะสวดบทถอนสีมา ซึ่งเป็นบทสวดเฉพาะสำหรับพิธีนี้
4. ถอนใบเสมา: หลังจากสวดถอนสีมาแล้ว จะมีการถอนใบเสมา (เครื่องหมายบอกเขตสีมา) ออกจากพื้นที่